ภูมิศาสตร์ใหม่ของกรุงเทพฯในกระแสนิวไทยแลนด์

ภูมิศาสตร์ใหม่ของกรุงเทพฯ ในกระแสนิวไทยแลนด์ : ประชาธิปไตยที่รัก โดย พิชญ์ พงษ์สวัสดิ์ (madpitch@yahoo.com)

              สัปดาห์ที่แล้วหนึ่งในเรื่องราวที่คึกคักและ "ถูกงับมากที่สุด" จากบรรดาสื่อก็เห็นจะเป็นเรื่องของการนำเสนอเรื่อง "นิวไทยแลนด์"              สรุปง่ายๆ น่าจะหมายถึงเรื่องของการนำเสนอแนวคิดและนโยบายที่ว่าด้วยเรื่องของการ ฟื้นฟูประเทศหลังจากภัยพิบัติอุทกภัยเที่ยวนี้ และที่สำคัญก็คือเรื่องของการรายงานงบประมาณมหาศาล และรายชื่อผู้รับผิดชอบ

              แต่งานนี้คงจะพับไปก่อน เพราะว่าตัวนายกรัฐมนตรีเองก็ยังให้สัมภาษณ์ทำนองแบ่งรับแบ่งสู้อยู่ ในแง่รายละเอียด
       
              และจะว่าไปแล้วเรื่องราวที่สำคัญน่าจะอยู่ที่เรื่องของการบริหารจัดการภัยพิบัติในวันนี้เสียก่อน
       
              และถ้าจะพูดถึงการบริหารจัดการภัยพิบัติ สิ่งหนึ่งที่สำคัญก็คือ การรับรู้ หรือ "จินตนาการ" ที่ว่าด้วยเรื่องพื้นที่
       
              ไม่ว่าจะหมายถึงเมื่อวาน วันนี้ และอนาคต
       
              นั่นคือที่มาของการตั้งคำถามในวันนี้ที่ว่าด้วยเรื่องของ "กรุงเทพฯ ชั้นใน"
       
              หรือจะพูดไปแล้วก็คืออะไรคือ "กรุงเทพฯ" และอะไรคือ "ชั้นต่างๆ ของกรุงเทพฯ"
       
              พูดให้ดูขำๆ ก็คือในวันนี้พื้นที่เป็นตัวกำหนดชั้นของคนกรุงเทพฯ ความสูงต่ำของพื้นที่ และตำแหน่งแห่งที่ของพื้นที่ในกรุงเทพฯ เป็นตัวกำหนดความสำคัญของกรุงเทพฯ และก็ดูเหมือนจะเปลี่ยนไปเรื่อยๆ
       
              จำได้ว่าสมัยเด็กๆ เคยอ่านหนังสือ เวลาที่พูดถึง "กรุงเทพฯ ชั้นใน" เราหมายถึง "เกาะรัตนโกสินทร์" และเข้าใจการขยายตัวของกรุงเทพฯ ผ่านระบบคลองสามวงรอบของกรุงเทพฯ
       
              ต่อมาเราก็เริ่มรู้จักว่าส่วนที่สำคัญของกรุงเทพฯ นั้นเขาเรียกว่า (แปลแบบเชยๆ) “ตำบลธุรกิจกลาง" (central business district) ที่เขาใช้ชื่อย่อว่า CBD หรือที่เรียกแบบฝรั่งๆ ว่า downtown หรือดาวน์ทาวน์นั่นแหละครับ ซึ่งเป็นการขยายตัวตามแนวถนนต่างๆ ไล่มาตั้งแต่สำเพ็ง เยาวราช เจริญกรุง ไล่เรื่อยมาจนถึงราชประสงค์
       
              แต่มาวันนี้ ผมก็งงเหมือนกันว่าเวลาที่เราพูดถึงเมืองชั้นในของกรุงเทพฯ เราเริ่มตั้งหลักที่ลาดพร้าว และแนวคันกั้นน้ำพระราชดำริทางกรุงเทพฯ ฝั่งตะวันออก (เอาเข้าจริงถ้าสืบค้นไปตามเว็บไซต์ต่างๆ แนวคันกั้นน้ำนี้ส่วนใหญ่ก็คือแนวถนนนั่นเอง)
       
              จำได้ว่าตอนเด็กๆ ห้าแยกลาดพร้าวนี้เขาถือว่าเป็นชานเมืองเอามากๆ
       
              เอาเข้าจริงตกลงว่าเมืองชั้นในตอนนี้อยู่ตรงไหนกันแน่? และอะไรคือจุดของการแบ่งเส้นว่าอะไรคือพื้นที่ที่มีความสำคัญ
       
              เพราะไม่เห็นมีใครฟูมฟายเดือดร้อนที่น้ำเข้าท่วมเกาะรัตนโกสินทร์เมื่อ สัปดาห์ที่แล้ว และท่วมทุกปี ไม่เห็นจะมีความ "ดราม่า" อะไรมากมาย เว้นแต่หนังสือพิมพ์ฝรั่งที่ลงภาพเก๋ๆ ทำนองพระบิณฑบาตริมกำแพงวัดพระแก้ว
       
              ผมจะฟันธงให้ดูว่า ตอนนี้จินตนาการเรื่องพื้นที่ของคนกรุงเทพฯ เปลี่ยนไป จากเกาะรัตนโกสินทร์มาสู่เกาะกรุงเทพฯ
       
              กรุงเทพฯ ที่น้ำท่วมไม่ได้ ต้องเอาน้ำไปทางตะวันออก ซึ่งจะเห็นว่าพื้นที่ดังกล่าวนั้นเล็กลงกว่าพื้นที่บริหารของ กทม. ในฐานะองค์การบริหารส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ
       
              หมายถึงว่าเกาะกรุงเทพฯ ในวันนี้ไม่รวมคนฝั่งธนฯ ไม่รวมคนที่ชายแดนของนนทบุรี และปทุมธานีที่เข้ามาทำงานในกรุงเทพฯ และไม่รวมคนกรุงเทพฯ ฝั่งตะวันออกแนวกั้นน้ำพระราชดำริ
       
              แต่หมายถึงราชประสงค์เป็นศูนย์กลาง และที่สำคัญจะเห็นความเชื่อมโยงของราชประสงค์กับสนามบินสุวรรณภูมิผ่านคลอง แสนแสบ หมายความว่าเป็นเรื่องยากที่จะปล่อยให้น้ำเข้ามาถึงราชประสงค์ ทั้งที่ในอดีตตรงนั้นคือประตูน้ำ และเส้นเชื่อมกับฝั่งตะวันออกด้วยคลองแสนแสบซึ่งเป็นเสมือนทางสายหลักออกไป ที่ฝั่งตะวันออก
       
              น้ำเข้ามาไม่ได้ครับ ตรงตามที่สื่อพูด เพราะว่าคลองแสนแสบเนี่ยไม่ใช่แค่ "ไส้" ของกรุงเทพฯ แต่เป็นเส้นเลือดใหญ่ที่จะส่งน้ำออกไปใกล้สนามบินสุวรรณภูมิมากๆ
       
              นิวไทยแลนด์นั้นจะเกิดหรือไม่ผมไม่รู้ แต่นิวแบงคอก นั้นเกิดขึ้นแล้วครับผม…